Co to jest PTSD?

Z angielskiego posttraumatic stress dis order jest zespołem specyficznych symptomów, które mogą pojawiać się u ludzi po przeżyciu ekstremalnego, traumatycznego zdarzenia. Badania dowiodły, że 90% ludzi przeżyło lub było świadkiem traumatycznego zdarzenia. Przykłady takich przeżyć:

Klęska żywiołowa

Katastrofa

Terroryzm                     

Działania wojenne

Przemoc fizyczna i seksualna

Nagła niespodziewana śmierć bliskiej osoby

Diagnoza choroby zagrażająca życiu

Wyniki badań dużych próbach populacji ogólnej w USA wykazują, że rozpowszechnienie zespołu stresu pourazowego można ocenić nawet na 10%. Jak się okazuje jest to jedno z najczęstszych zaburzeń psychiatrycznych. Jak pokazują wyniki badań, ze szczególnie wysokim ryzykiem wystąpienia zespołu stresu pourazowego związane są pewne rodzaje urazów. Do urazów tych zaliczają się:

Dotkliwe pobicia

Gwałty

Eksplozje

Wypadki

Ponad to ustalono, że szczególnie zagrożone wystąpieniem tego zaburzenia są zwłaszcza kobiety, a także wszystkie osoby, które przeżyły urazy we wczesnym dzieciństwie. Badania wykazują, że u wielu osób które przeżyły ekstremalny uraz , objawy zespołu stresu pourazowego utrzymują się dłużej niż rok, ale dla części staje się on problemem chronicznym.

Grupy symptomów po których diagnozuje się PTSD. Symptomy te muszą utrzymywać się co najmniej miesiąc od zdarzenia i powodować znaczące trudności w życiu społecznym i zawodowym:

Utrzymujące się odtwarzanie traumy- ponowne jej doświadczanie (częste myśli, wspomnienia, obrazy dotyczące zdarzenia, które pojawiają się niezależnie d woli, koszmary senne, albo flashbacki, - nagłe poczucie jakby zdarzenie miało miejsce na nowo)

Utrzymujące się objawy psychofizjologicznego pobudzenia (na przykład problemy ze snem, rozdrażnienie, wybuchy gniewu, trudności z koncentracją uwagi).

Co przeżywa osoba dotknięta zespołem stresu pourazowego?

Zwiększone pobudzenie

Lęki

Depresje

Pocenie się

Palpitacje serca

Nagły przestrach w momencie niespodziewanego hałasu

Kłopoty ze snem lub apetytem

Na skutek obniżonej odporności organizmu z powodu stresu mogą  pojawić się różne inne problemy zdrowotne. Osoba taka może unikać wszelkich sytuacji, miejsc i działań które kojarzą się jej z urazem. Może zrezygnować z aktywności które wcześniej spowodowały jej przyjemność zaniedbywać pracę i relacje z bliskimi osobami. Nierzadko może sięgać po alkohol i inne środki chemiczne po to by zapomnieć o przeżyciach.

Częste zmiany nastroju, lęk złość poczucie winy, wstyd, poczucie izolacji od otoczenia i osamotnienia. Osoby z tym problemem często mają poczucie że życie nie ma sensu. Nierzadko występuje depresja także głęboka. Bardzo często odczuwają również silny lęk, wewnętrzne napięcie i rozdrażnienie. Mogą ponadto doświadczać trudności w wyrażaniu przeżywanych emocji.  Osoba może nadmiernie zajmować się myśleniem o urazie lub unikać myślenia i rozmów o tym. Poczucie może być wyzwalane na nowo poprzez zewnętrzne czynniki kojarzące się z traumą mogą to być sceny w telewizji, czy artykuły w gazetach.

Leczenie zespołu stresu pourazowego

Terapia często przy użyciu środków przeciwdepresowych powinna uwzględniać wszystkie problemy związane z emocjami i zachowaniem przedstawionymi wyżej.

Niedawno opracowano w cel zrozumienia człowieka po przeżyciu traumy model  zespołu stresu pourazowego. Model nazwano poznawczym ponieważ zakłada się w nim ścisła relacja pomiędzy myśleniem a emocjami. To w jaki sposób interpretujemy dane sytuacje wpływa na nasze emocje i odwrotnie – nasz nastrój wpływa na to w jaki sposób postrzegamy różne zdarzenia.

W poznawczym modelu zespołu stresu pourazowego podkreśla się fakt  że po przeżyciu traumy u większości ludzi pojawiają się naturalne symptomy pourazowe, które z biegiem czasu ustępują. W trakcie tego procesu informacje związane z urazem zostają przez umysł przetworzone i zintegrowane włączone do spójnego obrazu siebie jednostki.

Co nie do końca jest prawdą gdyż u większości ludzi ten naturalny proces zostaje zakłócony. Osoby te nie są w stanie skutecznie zinterpretować informacji związanych z traumą z posiadanym sposobem postrzegania samych siebie innych ludzi i świata. Powodem jest unikanie przetworzenia emocjonalnego i poznawczego traumy. To przyczynia się do rozwoju zaburzenia.

Trauma w umyśle osoby dotkniętej PTSD interpretowana jest jako ciągłe zagrożenie. Postrzegane lub przewidywane zagrożenie wyzwala serię reakcji („odcinanie się” od emocji, kontrola emocji, tłumienie myśli o urazie, unikanie miejsca w którym się wydarzył, „przeżywanie” wspomnień, picie alkoholu etc) które mają zredukować nieprzyjemne emocje: lęk, niepokój, napięcie… reakcje na dłuższą metę wstrzymują jednak proces przetwarzania urazu, co powoduje dalsze utrzymywanie się zaburzenia.

W terapii poznawczo behawioralnej która jest obecnie najskuteczniejsza stosuje się metody:

Ekspozycje wyobrażeniową, polegającą na przywołaniu wspomnień o traumie w warunkach terapii, w ściśle określony sposób. Częste powtarzanie tej techniki, związane również z odsłuchiwaniem nagrania wspomnień prowadzi do redukcji leku i innych objawów. Ekspozycje w realnym życiu, a więc stopniową konfrontację z sytuacjami wywołującymi lęk aż do czasu jego obniżenia.

Techniki poznawcze polegające na pracy poznawczej z założeniami i przekonaniami pacjenta dotyczącymi faktu przeżycia traumy oraz związanymi z tymi emocjami. Szczególnie istotna jest praca nad zmianą znaczenia urazu dla pacjenta.

Te i inne techniki terapeutyczne opracowane z myślą o pomocy osobom cierpiącym z powodu stresu po urazowego zostały zweryfikowane empirycznie w wielu badaniach. Obecnie istnieje zatem obszerna specjalistyczna wiedza na temat reakcji ludzi po przeżyciu traumatycznego zdarzenia. Najistotniejszy jest fakt, że osoby takie nie powinny być pozostawione same sobie, ale powinny mieć możliwość  uzyskania fachowej pomocy ze strony specjalistów, po to by mogły poradzić sobie z przykrymi emocjami i bolesnymi wspomnieniami. 

korzystałam z opracowania Pani Urszuli Oszwy, adiunkta z Zakładzie Psychologii Klinicznej i Neurologii UMSC w Lublinie

źródło grafiki