Reguła wzajemności

Pamiętam: to było jakieś około dziesięciu lat temu, była pewna firma kosmetyczna – nie mogę przypomnieć sobie jej nazwy…. Stawiała ona swoich ludzi w większych sklepach… przypominam sobie jak zaczepiali osoby i zawsze zaczynało się tak samo: sprzedawca, czy sprzedawczyni informował(a) na początek że to markowy produkt, drogi, mający wejść do sprzedaży lada moment, firma zamiast płacić za reklamę postanawia obdarować klientów i tu następuje wręczanie sporej ilości produktów - klient obdarowany może się cieszyć iż na taką wspaniała akcje się załapał. Człek podejrzliwy zauważy że to nie klienci szukają ludzi z firmy lecz sytuacja wygląda odwrotnie. Momentem kulminacyjnym była próba sprzedaży jednego z produktów jako warunek otrzymania darmo tych dobroci które już trzymał, oczywiście w wyjątkowej cenie: o ile pamiętam było to chyba ponad pięćdziesiąt złociszy. No i właśnie: komuś kto mnie tak bardzo obdarował, tyle dobroci otrzymałam to jak tu odmówić zakupu… wszak należy trzeba się zrewanżować?

Być może na część ludzi haczyk działał i nie potrafili odmówić więc kupowali produkty jednak szybko wieść o „pułapce" się rozniosła więc ludzie omijali łukiem szerokim sprytnych sprzedawców. 

Znakomitym przykładem reguły wzajemności są święta a właściwie okres przedświąteczny gdy składamy sobie życzenia… czasem odpowiadamy po prostu: „wzajemnie” „i tobie też”….

Można by przy okazji zadać sobie pytanie: czy życzenia są szczere? No cóż, zwyczaj tradycja… bo jak się okazuje nie musimy kogoś lubić a nawet znać by się odwdzięczać. Zastanawiam sie czy wyjątkowa niechęć może być przesłanką by stanowić wyjątek od reguły? Jeśli tak to pewnie jest to zdecydowana mniejszość.

Reguła wzajemności mówi że zawsze powinniśmy starać się odwdzięczyć za wyświadczone dobro, toteż prezent za prezent przysługa za przysługę. Zaobserwowałam przypadki gdy obdarowana – kobieta mówi: „ale ja nie mogę tego przyjąć”, w obawie przed ewentualnymi oczekiwaniami osoby obdarowującej. Słyszałam określenie „prezent niezobowiązujący” ale czy właśnie owa zasada wzajemności przewiduje przypadki gdzie nie musimy się rewanżować? Przecież nawet gdy się uśmiechamy najprawdopodobniej i druga osoba się uśmiechnie.

Jeśli ktoś nas zaprosi wypadałoby byśmy się odwdzięczyli goszcząc i tego kto zaprosił uprzednio. Prezent urodzinowy, imieninowy świąteczny… zasada występuje i jest bardzo silna w każdej kulturze.

Mimo iż reguła wzajemności jest bardzo mocna to powszechność jej wykorzystywania przez sprzedawców i innych naciągaczy zaowocowała swego rodzaju uczuleniem i podejrzliwością ze strony społeczeństwa które przy odmowie nie ma poczucia winy które zastępuje irytacja utratą czasu. Bo to co oferuje nam ktoś to nie forma prezentu a sztuczka, manipulacja której bycia ofiarą się wystrzegamy.